Selektif mutizm (seçici konuşmamazlık), çoğu zaman çocukluk döneminde etkilerini gösteren ve bu nedenle çocukluk hastalığı olarak da ifade edilen bir durumdur. Latince “mutus” sözcüğünden türetilen mutizm; sessizlik, suskunluk anlamı taşır. Çok farklı şekillerde ortaya çıkabilen selektif mutizm; selektif mutizm ve tümden mutizm olmak üzere iki başlıkta incelenir. 3 – 4 yaş arasında gözlenen suskunluk durumuna erken dönem selektif mutizm; 5 yaşından itibaren gözlenen suskunluğa ise geç /okul mutizmi denir.

• Total Mutizm | Toptan Suskunluk, Hiç Konuşmama

Total mutizm, selektif mutizmin aksine bireylerin kendilerini sözel olarak ifade ettiği herhangi bir kişi veya ortamın olmadığı, genellikle yetişkinlerde görülen toptan suskunluk halidir. Total mutizm sahibi bireyler tanıdık ve yabancı herhangi biriyle sözlü iletişim kurmaz; yalnızca yazılı iletişim kurar.

Selektif Mutizm (Seçici Konuşmamazlık) Nedir?

Selektif mutizm; alışılagelmiş, makul kabul edilebilir bir süreden daha fazla, belirli ortamlarda veya belirli kişilere karşı suskunluk, sessiz kalma eğilimi gösterilmesidir. Selektif mutistik çocukların konuşma yeteneği olmadığı yönünde yaygın ve fakat yanlış bir görüş vardır. Zira, mutistik çocuklar pekala konuşma yeteneğini haizdir. Yalnızca belirli hallerde konuşmada tutukluluk gösterirler. Konuşmadaki bu tutukluk, çocuğun kendini güvende ve rahat hissettiği ortamlarda gözlenmez.

Selektif mutizm görülen çocuklar, konuşabilme yeteneğine sahip olan ve fakat konuşma yeteneğini belirli ortamlarda, yabancı yerlerde ya da belirli bir kişi/kişilere karşı sergilemeyen çocuklardır. Mutistik çocuklar sessizleşir, susar ve neticede yalnızca jest ve mimiklere başvurarak veya yazılı iletişim yoluna giderek iletişim kurarlar. Ancak, önemle belirtmek gerekir ki; özellikle erken yaşlarda çocuklar farklı sebeplerle sessiz kalma eğilimi gösterebilir. Bu durumda, çocuğun mutlaka mutistik olduğu düşünülmemelidir.

Selektif Mutizm Nedenleri, Tetikleyici Faktörler

Selektif mutizmin nedenlerini net ve açık bir şekilde ifade etmek, en azından bugün için pek mümkün olmamakla birlikte; selektif mutizmle ilişkilendirilen bazı tetikleyici faktörleri sıralayabiliriz. Zira, selektif mutizm vakalarının nedeni çoğu zaman basit ve tek bir sebebe dayanmaz. Birçok faktörün birbiri ile etkileşimi sonucunda meydana gelir. Selektif mutizme neden olduğu – mutlak olmamakla birlikte – bilinen başlıca faktörler şunlardır:

• Ailede şiddet ve cinsel istismar
• Ailede suskunluk, bilhassa annenin sessiz, utangaç ve içe kapanık bir yapıya sahip olması
• Ailedeki psikolojik bozukluklar, özellikle anne ve babaların psikolojik bozuklukları
• Ailenin sosyal, kültürel ve ekonomik yapısı
• Göç
• Abartı düzeyde titiz ve özenli aileler; ileri derecede kaygılı ve koruyucu ebeveyn
• Anne ve babalardaki konuşma bozuklukları
• Uyarıcılardan eksik dil ve konuşma çevresi
• Sosyal çevreden izole yaşam
• Çekingenlik, tutukluk
• Travmaya neden olan olaylar
• Genetik Faktörler

Selektif Mutizm Tedavisi

Selektif mutizmli çocukların tedaviye karşı görece dirençli olmaları nedeniyle sağaltımlarının çok kolay olacağını ifade etmek güçtür. Ancak, selektif mutizmde başarılı sonuçlar veren birkaç farklı etkili tedavi yöntemi de mevcuttur. Söz gelimi; davranışsal, grup, aile terapileri ve çoklu tedavi yöntemlerine başvurarak selektif mutizmde başarılı sonuçlar elde edilebilir. Başlıca tedavi yaklaşımları şu şekildedir: